Dro­ga Elż­bie­to, kie­dy patrzy­my na two­je życie, któ­re na zie­mi zakoń­czy­łaś, a czas pod­su­mo­wa­nia nad­szedł wła­śnie tutaj w kapli­cy na Rako­wi­cach, to myśli­my, że przy­to­cze­nie dzi­siaj Jezu­so­wej przy­po­wie­ści o per­le jest jak naj­bar­dziej odpo­wied­nie. W chwi­lach takich jak ta, kie­dy ser­ce jest peł­ne smut­ku, a umysł sta­ra się zro­zu­mieć tajem­ni­cę śmier­ci i zmar­twych­wsta­nia, war­to się­gnąć po Sło­wo Boże, któ­re daje nam nie­za­wod­ną pocie­chę. Przy­po­wieść o per­le z Ewan­ge­lii według św. Mate­usza gło­si: „Kró­le­stwo nie­bie­skie jest podob­ne do kup­ca, któ­ry szu­ka pięk­nych pereł. A gdy zna­lazł jed­ną dro­go­cen­ną per­łę, poszedł, sprze­dał wszyst­ko, co miał, i kupił ją” (Mt 13, 45–46). Jezus prze­ko­nu­je nas, uczniów o tym, jak wiel­ką war­tość ma życie w Bogu. Per­ła sta­je obra­zem tego, co napraw­dę cen­ne, bo nie­śmier­tel­ne, co ma tak wiel­ką war­tość, że war­to poświę­cić wszyst­ko, by to zdo­być. War­to zasta­no­wić się, co ta per­ła sym­bo­li­zu­je w kon­tek­ście życia Elżbiety.

Pra­cu­jąc w skle­pie i pra­cow­ni jubi­le­ra, obser­wo­wa­łaś Elu, jak szli­fu­je się kamie­nie i opra­wia per­ły, szu­ka­jąc tych naj­pięk­niej­szych i naj­cen­niej­szych. Mia­łaś w sobie tę zdol­ność do roz­po­zna­wa­nia pięk­na w tym, co z pozo­ru wyda­je się zwy­czaj­ne. Potra­fi­łaś dostrze­gać blask i war­tość w ludziach, w momen­tach życia, w rela­cjach. Wie­dzia­łaś, jak pie­lę­gno­wać to, co naj­cen­niej­sze, zarów­no wśród swo­ich, jak i w sobie. Per­ła jest dla ludzi cen­na, gdyż sta­ła się sym­bo­lem nie tyl­ko pięk­na, ale i cier­pli­wo­ści, bo pro­ces jej powsta­nia jest dłu­gi i wyma­ga­ją­cy. Każ­dy dzień był dla cie­bie oka­zją, by szli­fo­wać „per­ły” – war­to­ści w życiu codzien­nym. Były to nie­rzad­ko „per­ły” ofia­ro­wa­ne nam. Dla­te­go przed Bogiem sta­jesz dziś Elu ze swo­im dorob­kiem wyrzeź­bio­nym przez lata pra­cy, miło­ści, nie­ga­sną­ce­go uśmiechu.

Marian, towa­rzysz ostat­nich lat życia napi­sał mi świa­dec­two o Eli. Pozwól­cie, że przy­to­czę kil­ka „doku­men­tal­nych” zdań: „Trud­no mówić o czło­wie­ku, któ­ry pozor­nie niczym szcze­gól­nym, na niwie dzia­łal­no­ści pań­stwo­wej czy samo­rzą­do­wej, się nie wyróż­nił. Nie uzy­skał tytu­łów pro­fe­sor­skich, nie rzą­dził mia­stem, nie uzy­skał orde­rów. Mimo tego, o Elż­bie­cie Skrzy­bal­skiej moż­na pisać epo­pe­ję. Była osto­ją uli­cy Sien­nej, trwa­ła jak nie­złom­na straż­nicz­ka tra­dy­cji i hono­ru, jej miej­sce pra­cy, Pra­cow­nia Arty­stycz­no-Złot­ni­cza Elja jak magnes przy­cią­ga­ło dobrych ludzi, nie tyl­ko z Ryn­ku i naj­bliż­szych oko­lic, ale z całe­go mia­sta. Ścią­ga­li do niej, sta­li przy ladzie i snu­li swo­je opo­wie­ści. Przy­cho­dzi­li zwy­kli ludzie, kwia­ciar­ki kra­kow­skie, mini­stran­ci, rze­mieśl­ni­cy, przy­cho­dzi­li pro­fe­so­ro­wie i arty­ści. Przy­cią­ga­ła kre­so­wia­ków, może dla­te­go, że mia­ła korze­nie ormiań­skie, jej przod­ko­wie — Matu­sze od stro­ny ojca pocho­dzi­li z Kut, mia­sta na daw­nej gra­ni­cy pol­sko-rumuń­skiej. Jej pra­bab­ką była Ryp­sy­na Zaru­gie­wicz, mat­ka boha­ter­skie­go obroń­cy Lwo­wa Kon­stan­te­go Zaru­gie­wi­cza, chrzest­na Gro­bu Nie­zna­ne­go Żoł­nie­rza w War­sza­wie. Przod­ko­wie od stro­ny mat­ki to Dąbrow­scy. Jak wszy­scy zna­ni o tym nazwi­sku, nie szczę­dzi­li pra­cy dla Ojczy­zny, co nie znaj­do­wa­ło uzna­nia w oczach rosyj­skie­go zabor­cy, cze­go skut­kiem była zsył­ka do Jeka­te­ryn­bur­ga. Wiel­kie­go ser­ca musiał być Sta­ni­sław Juno­sza Dąbrow­ski, dzia­dek Elż­bie­ty, sko­ro wśród strasz­li­we­go ter­ro­ru sowiec­kie­go zwy­kli ludzie, oby­wa­te­le Jeka­te­ryn­bur­ga, sami z sie­bie, zor­ga­ni­zo­wa­li ewa­ku­ację zagro­żo­nej pol­skiej rodzi­ny i w prze­bra­niu prze­wieź­li ich do Polski.

Na Sien­nej pod nr 6. była przy­stań, gdzie cumo­wa­li bra­cia Janic­cy, słyn­ne „Kan­to­row­skie jam­ni­ki”, albo jak kto woli Kiem­li­cze od Hof­f­ma­na; pro­fe­sor­stwo Szczy­gli­ko­wie prze­ka­zy­wa­li sobie rodzin­nie z poko­le­nia na poko­le­nie tra­dy­cję zaku­pów w tej pra­cow­ni. I koniecz­nie roz­mo­wę z panią Elą. Do niej zaglą­dał pro­fe­sor Grzy­bek, nie­sku­tecz­nie nama­wia­jąc ją na udział w jego roz­licz­nych chó­rach. To ona naj­wła­ści­wiej dora­dza­ła prof. Anto­nie­mu Dziat­ko­wia­ko­wi wybór „ryn­gra­fi­ków” dla wnu­czek. A nasz nie­od­ża­ło­wa­ny śp. ksiądz Anto­ni Okrze­sik? Prze­cież on mógł być dobrym duchem Małe­go Ryn­ku dzię­ki Elż­bie­cie Skrzy­bal­skiej, paniom z Zapie­ka­nek Mar­cie i Ani, pani Gra­ży­nie z legen­dar­ne­go kio­sku na kołach z pra­są, któ­ry całe lata stał na rogu Wiśl­nej i Sto­lar­skiej. Elż­bie­ta przy­gar­nia­ła potrze­bu­ją­cych, dzie­li­ła się przy­sło­wio­wą krom­ką chle­ba. W krę­gu przy­ja­ciół znaj­do­wał się też pan Lucjan Bir­czyń­ski, któ­ry przez kil­ka­dzie­siąt lat miesz­kał na ostat­nim pię­trze kamie­ni­cy, w któ­rej funk­cjo­no­wa­ła pra­cow­nia, a potem już po prze­pro­wadz­ce, każ­de­go dnia mel­du­je się w Bazy­li­ce Mariac­kiej, a następ­nie na ul. Sien­nej. Elż­bie­ta Skrzy­bal­ska, bez hiper­bo­li moż­na powie­dzieć — zbie­racz­ka histo­rii. Histo­rii ludzi, to tak, jak w przy­pad­ku fry­zje­ra, tak­sów­ka­rza czy leka­rza ludzie opo­wia­da­ją o swo­jej codzien­no­ści i pery­pe­tiach, któ­re w rezul­ta­cie skła­da­ją się na histo­rie życia, ich dzie­je. Tak przed jej ladą ludzie się spo­wia­da­li ze swo­ich pro­ble­mów, swo­ich rado­ści i zmar­twień. To ona była naj­le­piej poin­for­mo­wa­na komu uro­dził się wnuk, komu zmar­ła żona, kto wybu­do­wał dom, kto poje­chał na nar­ty i dla­cze­go tak pole­ca to miej­sce. Mia­ła swo­je poglą­dy i sym­pa­tie poli­tycz­ne. Wiel­bi­ła mar­szał­ka Pił­sud­skie­go i pre­zy­den­ta Lecha Wałę­sę. Jej powo­dem do dumy była oso­bi­sta zna­jo­mość z Karo­lem Woj­ty­łą, Lol­kiem jak go nazy­wa­li w domu, św. Janem Paw­łem II, bo prze­cież jej mat­ka Ire­na była w krę­gu przy­ja­ciół przy­szłe­go papie­ża. W cza­sie II Woj­ny Świa­to­wej dzia­dek Dąbrow­ski pra­co­wał w Solvayu na pod­rzęd­nych sta­no­wi­skach i to za jego pośred­nic­twem jego cór­ka Ire­na, rocz­nik 1923 pozna­ła Karo­la Woj­ty­łę i weszła do krę­gu naj­bliż­szych mu przy­ja­ciół takich jak Jani­na Garyc­ka, Juliusz Kydryń­ski. Mat­ka Elż­bie­ty była far­ma­ceut­ką z dyplo­mem magi­stra z Uni­wer­sy­te­tu Jagiel­loń­skie­go, ojciec archi­tek­tem po Poli­tech­ni­ce Kra­kow­skiej. W archi­wum domo­wym pie­czo­ło­wi­cie prze­cho­wu­je się odręcz­ne listy pisa­ne z Waty­ka­nu do jej mat­ki przez pol­skie­go papie­ża. Wie­le cie­płych słów kie­ro­wał Ojciec Świę­ty rów­nież do Elż­bie­ty, któ­rej na Sal­wa­to­rze oso­bi­ście nie­gdyś udzie­lił ślubu.”. 

Skąd wzię­ła się ta wyjątkowość-„perłowatość” życio­ry­su naszej Elż­bie­ty? „Per­ło­wa­tość” osią­ga się rów­nież dzię­ki ode­bra­niu dobre­go wycho­wa­nia. Bo prze­cież z jakim prze­sta­jesz takim się sta­jesz. Powtó­rzę, dla­te­go jesz­cze jeden szcze­gół z życia Eli. Jej sto­su­nek do księ­ży był życz­li­wy nad­zwy­czaj, a zwłasz­cza przy­jaźń do księ­dza Anto­nie­go Okrze­si­ka z kościo­ła świę­te­go Woj­cie­cha na kra­kow­skim Ryn­ku. Dora­dza­ła mu w dobo­rze pre­zen­ci­ków, nie szczę­dzi­ła cza­su na dyk­te­ryj­ki, wspól­ne opo­wie­ści, obcho­dzi­ła jego imie­ni­ny i wszel­kie świę­ta. W cza­sach, kie­dy sło­wo „kler” sta­ło się obcia­chem, ona opie­ko­wa­ła się scho­ro­wa­nym Anto­nim, trak­to­wa­ła go jak ojca, codzien­nie roz­ma­wia­ła i dopin­go­wa­ła innych do zain­te­re­so­wa­nia wów­czas, kie­dy potrze­bo­wał opie­ki. Modli­ła się dużo i kie­dy odcho­dził od nas do wiecz­no­ści pła­ka­ła per­li­sty­mi łza­mi cór­ki z tęsk­no­ty za jego codzien­ną gawę­dą. Ta więź ul. Sien­nej z kapła­nem Anto­nim jest dla mnie tajem­ni­cą. A dziś wg mnie może już owo­co­wać w bra­mach nieba.

Elż­bie­to, ode­szłaś opa­trzo­na sakra­men­ta­mi po 71 latach życia i zosta­wi­łaś po sobie nie­zwy­kle pogod­ne obli­cze i dobry ślad na uli­cach Kra­ko­wa. Byłaś kocha­na przez tak wie­le osób, któ­re dziś w repre­zen­ta­cji cię tutaj żegna­ją. Dzi­siaj wszy­scy tutaj zebra­ni mówią: „Do widze­nia w nie­bie, Elu!”. Bo przed Bogiem posia­da­my wszy­scy nadzie­ję na reka­pi­tu­la­cję nasze­go życia w Jezu­sie Chry­stu­sie — goto­wi wszyst­ko zacząć od nowa po dru­giej stro­nie. Ufa­my bar­dzo głę­bo­ko, że po dru­giej stro­nie histo­rii cze­ka na Cie­bie dobry Bóg i Jego wspa­nia­ły plan. Amen.

/​Ks. inf. Dariusz Raś/

Pogrzeb śp. Elż­bie­ty Skrzy­bal­skiej, 12 lute­go 2025